| Popis: |
Türk sözlü geleneği içerisinde kendine has içerik ve yapısı ile diğer türlerden ayrılan fıkra türü, bir tip etrafında şekillenen ve gülme/güldürme esasına dayalı bir sözlü üründür. Toplumdaki çarpık durumlara eleştirel bir yaklaşım göstermek gibi sosyal bir görev yüklenen bu tür, insan davranışlarında çok karmaşık bir yapı ürünü olan gülme davranışının yanında düşündürmeyi de hedeflemektedir. Bu sözlü ürünler daima bir tip etrafında geliştirilerek aktarılır. Fıkraları meydan getiren sözü edilen tipler, yerel olabildiği gibi ulusal boyutta da tanınabilirler. Bu tipler arasında özellikle mahallî olanlar, kimi özellikleri bakımından farklı fiziksel yapıya da sahip olabilirler. Bu tiplerin, toplumda kendi özellikleriyle kabul görmesinde yine hazırcevaplık, gülünçlük, detaylı bir bakış gibi özellikleri önemli rol oynamaktadır. Çoğu zaman eksiklerini tamamlayacak ölçüde zekâlarını ön plana aldıkları görülür. Eldeki çalışma, Erzincan’ın Üzümlü ilçesinde engelli olmasının yanında kıvrak zekâsı ile meşhur olan ve Çöçem Fikri olarak tanınan mahallî bir fıkra tipini tanıtmaktadır. Kaynak kişilerden elde edilen 13 fıkrası ile hayatı aktarılmış, fıkra tipleri içerisindeki yeri üzerinde durulmuştur. |
