Лексико-семантические группы чувашских гидронимов

Autor: Anna S. Egorova
Jazyk: ruština
Rok vydání: 2021
Předmět:
чăваш гидронимĕсем
чăваш ойконимĕсем
шыв-шур ячĕсем
лексикăпа семантика тишкерĕвĕ
названия водных объектов
чăваш халăхĕн пурлăх тата ăстăн культури
чувашские ойконимы
Chuvash oikonyms
чувашские гидронимы
çут çанталăк уйрăмлăхĕсем
лексико-семантический анализ
lexico-semantic groups
physical and geographical properties
материальная и духовная культура чувашского народа
lexico-semantic analysis
физико-географические свойства
Chuvash hydronyms
лексико-семантические группы
лексикăпа семантика ушкăнĕсем
names of water bodies
material and spiritual culture of the Chuvash people
Zdroj: Development of education; Vol. 4; № 1; 29-34
Развитие образования; Т. 4; № 1; 29-34
ISSN: 2619-1466
2618-8910
Popis: Статья посвящена лексико-семантическому анализу чувашских гидронимов. Цель исследования – классификация названия водных объектов по лексико-семантическим группам, выявление основных принципов номинации гидронимов. В статье рассматриваются наименования рек и ручьев, озер и прудов, болот и болотистых мест, названия родников и колодцев. Основной материал для анализа собран автором во время полевых исследований, были использованы данные картотеки топонимов Научного архива ЧГИГН и различных картографических источников, карты земельных угодий, хранящихся в сельских администрациях Чувашской Республики. Основные методы: описательный, сравнительно-сопоставительный, типологический, статистический. Результаты исследования показали, что по лексико-семантической классификации чувашские гидронимы подразделяются на две группы: 1) гидронимы, отражающие физико-географические свойства водных объектов и окружающей их среды; 2) гидронимы, возникшие в результате практической деятельности человека. Большая часть названий водных объектов основана на специфическом признаке самих географических реалий. Их чувашском языке можно сгруппировать в следующие подгруппы: 1) названия, содержащие существенный признак объекта; 2) названия, обозначающие почву, грунт; 3) названия, связанные с растительным миром; 4) названия, связанные с животным миром; 5) названия, указывающие на местоположение водного объекта; 6) названия, выраженные числовыми показателями; 7) образно-метафорические названия. Гидронимы, возникшие в результате практической деятельности человека, подразделяются на следующие подгруппы: 1) гидронимы, связанные с бытом и хозяйственной жизнью населения; 2) гидронимы, значения которых связаны с общественной жизнью и духовной культурой населения; 3) гидронимы, образованные от антропонимов; 4) гидронимы, образованные от этнонимов; 5) гидронимы, образованные от топонимов. В заключении автор приходит к выводу, что в результате лексико-семантического анализа можно установить принципы номинации гидронимов, выявить физико-географические характеристики местности, получить новые сведения о материальной и духовной культуре чувашского народа.
The article is devoted to the lexical and semantic analysis of Chuvash hydronyms. The purpose of the study is to classify the names of water bodies by lexical and semantic groups, to identify the main principles of the nomination of hydro-names. The article deals with the names of rivers and streams, lakes and ponds, swamps and swampy places, the names of springs and wells. The main material for the analysis was collected by the author during field research, data from the toponymic file of the Scientific Archive of the CSUH and various cartographic sources, maps of land stored in rural administrations of the Chuvash Republic were used. The main methods are descriptive, comparative, typological, and statistical ones. The results of the study showed that according to the lexical and semantic classification, Chuvash hydronyms are divided into two groups: 1) hydronyms that reflect the physical and geographical properties of water bodies and their environment; 2) hydronyms that have arisen as a result of practical human activity. Most of the names of water bodies are based on a specific feature of the geographical realities themselves. Their Chuvash language can be grouped into the following subgroups: 1) names containing a significant feature of the object; 2) names indicating the ground, soil; 3) names related to the plant world; 4) names associated with the animal world; 5) names indicating the location of the water body; 6) names expressed by numerical indicators; 7) figurative and metaphorical names. Hydronyms that have arisen as a result of the practical activity of a person are divided into the following subgroups: 1) hydronyms related to the life and economic life of the population; 2) hydronyms whose meanings are related to the social life and spiritual culture of the population; 3) hydronyms derived from anthroponyms; 4) hydronyms derived from ethnonyms; 5) hydronyms derived from toponyms. It is concluded that as a result of lexical and semantic analysis, it is possible to establish the principles of the nomination of hydronymes, to identify the physical and geographical characteristics of the area, to obtain new information about the material and spiritual culture of the Chuvash people.
Статьяра чăваш чĕлхинче шыв-шура ят панин уйрăмлăхĕсене тишкернĕ, чăваш гидронимĕсен пĕлтерĕш ушкăнĕсене палăртнă. Шыв-шур ячĕсенче лингвистика, географи, этнографи тата истори информацийĕ пуян пулнăран тата вăхăт иртнĕçемĕн гидронимсем çухалма е улшăнма пултарнăран суйлсас илнĕ тема актуаллă. Тĕпчев тĕллевĕ – чăваш гидронимĕсен пĕлтерĕш ушкăнĕсене тупса палăртассси, шыв-шура ят панин уйрăмлăхĕсене тĕпчесси. Статьяра юхан шывсемпе шывлă çырмасен, пĕвесемпе кÿлĕсен, шурлăхсемпе шурлă вырăнсен, çăл куçсемпе çăлсен ячĕсене тишкернĕ. Автор хăй пухнă материалпа ытларах усă курнă, çавăн пекех Чăваш патшалăх гу-манитари ăслăлăхĕсен институчĕн Наука архивĕнче упранакан топонимсен картотекипе тата картографи çăл куçĕсемпе, ял администрацийĕсенче упра-накан картăсене тишкернĕ. Тĕпчеве ытларах сăнлав, танлаштару-шайлаштару, типологи, статистика мелĕсем çине таянса йĕркеленĕ. Тĕпчев ĕçĕ туса ирттернĕ хыççăн автор чăваш гидронимĕсене икĕ пысăк ушкăна – çут çанталăк уйрăмлăхĕсене кăтартаканнисем тата çынпа е унăн ĕçĕ-хĕлĕпе çыхăннисем çине – уйăрать. Çут çанталăк уйрăмлăхĕсене кăтартакан-нисем хăйсем вак ушкăнсене пайланаççĕ: 1) объект уйрăмлăхне кăтартакан-нисем; 2) çĕр пичĕн расналăхне кăтартаканнисем; 3) ÿсен-тăран тĕнчин хăй евĕрлĕхне палăртаканнисем; 4) чĕр чун тĕнчин хăй евĕрлĕхне палăртаканни-сем; 5) географи объекчĕсен вырăнне кăтартаканнисем; 6) объект шутне кăтартаканнисем; 7) сăнарлă гидронимсем. Çынпа е унăн ĕçĕ-хĕлĕпе çыхăннисене автор çак ушкăнсене уйăрать: 1) халăхăн пурлăх культурипе çыхăннисем; 2) ăс-хакăл культурипе çыхăннисем; 3) çын ячĕсенчен пулнисем; 4) халăх ячĕсенчен пулнисем; 5) топонимсенчен пулнисем. Юлашкинчен автор гидронимсене лексикăпа семантика енчен тишкерни шыв-шура ят парас принципсене, вырăнти çут çанталăк географи уйрăмлăхĕсене палăртма, халăх историйĕпе йăли-йĕркине пĕлме пулăшни çинчен пĕтĕмлетÿ тăвать.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: