| Popis: |
Bu çalışma ile Batı Anadolu'daki bazı doğal Crocus taksonlarının çoğaltımı ve süs bitkisi (dış mekân bitkisi ve saksılı bitki) olarak değerlendirme olanaklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla proje kapsamında bitki toplama, vejetatif ve generatif çoğaltma çalışmaları yapılmıştır. Çalışmaya ait materyalleri ülkemiz florasında doğal olarak yayılış gösteren 2'si endemik 4 Crocus taksonu oluşturmaktadır. Taksonlardan biri sonbaharda çiçek açarken (C. pallasii ssp. pallasii), 3'ü ilkbaharda (C. olivieri ssp. balansae, C. chrysanthus, C. baytopiorum) çiçeklenmektedirler. Taksonlar doğal olarak yayılış gösterdikleri alanlardan toplanmış ve tür teşhisleri yapılmıştır. Taksonlara ait kormlara korm çoğaltma uygulamaları yapılmış; bu uygulamaların yavru korm oluşumu üzerindeki etkileri belirlenmiştir. Bitki başına korm sayısı 2010 yılı için; C. pallasii ssp. pallasii'de uçtan tabana doğru kesimde 4,38 adet; Crocus chrysanthus'da uçtan tabana doğru kesimde 2,1 adet; Crocus baytopiorum'da kontrol grubunda 1,6 adet ve C. olivieri ssp. balansae'de tüm uygulamalarda 1,5 adet olarak gözlemlenmiştir. Doku kültürü ile çoğaltma çalışmaları hem kormlarda hem de tohumlarda yürütülmüştür. Tohum çimlendirme çalışmalarında tohumların doğrudan arazi koşullarına ekildiği denemede Crocus olivieri ssp. balansae alt türüne ait tohumların % 14'ü çimlenirken; Crocus chrysanthus türünde çimlenme oranı % 82,5 olmuş; Crocus baytopiorum'da tohumların % 73,8'i; Crocus pallasii ssp. pallasii'nin ise % 73,5'i çimlenmiştir. Çoğaltma çalışmaları sonrasında taksonların süs bitkisi olarak kullanılabilme potansiyeline yönelik gözlemler 2011 yılı vejetasyon döneminde alınmıştır. Kullanım alanlarına yönelik değerlendirmeler ?tartılı derecelendirme metodu? kullanılarak yapılmıştır. Çalışma sonucunda taksonların hem vejetatif hem de generatif olarak çoğaltılabileceği belirlenmiştir. Bitkiler, Menemen koşullarına adapte olmuş ve 3 yıl süresince kültüre alınmışlardır. Kormların çaplarında ve yavru verme yeteneklerinde yıllar içerisinde bir artış gözlemlenmiştir. Bu çalışma ile vejetatif soğan çoğaltma uygulamaları Crocus taksonlarına ilk defa uygulanmış ve taksonlar bu uygulamalara olumlu cevap vermiştir. Taksonların 4'ünün de hem dış mekân bitkisi hem de saksı çiçeği olarak kullanılabileceği ortaya çıkmıştır. The objective of this project is to determine the facility of some Crocus taxa that can be used as ornamental plants (outdoor plants or pot plants). Within this aim, survey, vegetative and generative propagation studies were carried out. The materials of the study are 4 Crocus taxa which spread naturally at flora of Turkey and include 2 endemics. While one of them blossoms during autum (C. pallasii ssp. pallasii), the other three blossom during spring (C. olivieri ssp. balansae, C. chrysanthus, C. baytopiorum). The taxa were picked up around the regions where they spread and their species were identified. The methods of vegetative propagation had been aplied to the corms of the taxa, the effects of these methods on young corms and mother corms were studied. For the year of 2010 it was observed that the number of corms per plant were; the treatment of cutting from top to middle at C. pallasii ssp. pallasii was 4,38; to cut from the top to the middle was 2,1 at Crocus chrysanthus; at Crocus baytopiorum in control group was 1,6 and in all vegetative propagation methods at C. olivieri ssp. balansae the value was 1,5. Propagation of tissue culture were carried out both with corms and seeds. Seed germination studies were used. The trial where the seeds were sown directly to the land conditions, germination rate was 14 % at Crocus olivieri ssp. balansae; 82,5 % at Crocus chrysanthus; 73,8 % at Crocus baytopiorum and 73,5 % at Crocus pallasii ssp. pallasii. After the studies of propagation regarding to use taxa as ornamental plants had been observed during the vegetation period of 2011. The evaluations are done according to the way of usage through the ?weighted rankit method?. According to our studies it is found out that the taxa can be used as outdoor and pot plants. The plants adapted to the conditions of Menemen area and were cultured for 3 years. During these years, it is observed that the ability of reproducing increased and the size of corms became larger. Vegetative bulb propagation methods were used for the first time on Crocus taxa and the respond was possitive. It has been found out that all the 4 taxa can be used either as an outdoor plant or as a pot plant. 135 |
